بازار دوطرفه چیست؟

همانطور که می­دانید، تاکنون بورس اوراق بهادار تهران یک بازار یک طرفه بوده است.این در حالی است که، اکثر بورس­های پیشرفته جهانی دو طرفه هستند. بازار یک طرفه ایراداتی اعم از کاهش ارزش معاملات و افت نقد شوندگی در دوران رکود دارد. در بازار یک طرفه، معامله گران پس از محاسبه ارزش ذاتی سهام مورد نظر، آن را در قیمت پایین تر خریداری کرده و تنها در صورت افزایش قیمت سهام می­توانند به سود برسند اما، در بازارهای دوطرفه با استفاده از ابزار مالی تحت عنوان فروش استقراضی یا فروش تعهدی می­توان حتی در روند نزولی نیز سود کسب نمود.از دیگر مزایای بازار دوطرفه؛ می­توان به نقدشوندگی بالا، جلوگیری از ایجاد حباب قیمتی سهام و امکان استفاده از ابزار تحلیلی متنوع اشاره کرد.

فروش استقراضی یا تعهدی چیست؟

فروش استقراضی (short selling) به این صورت است که، ما سهمی را قرض کرده و به قیمت جاری بازار به فروش می‌رسانیم و سپس در قیمت پایین تر همان سهم را خریده و به مالک اولیه پس می­دهیم. در این صورت، متقاضی از مابه التفاوت فروش سهم در قیمت بالا و خرید مجدد آن در ارقام پایین تر، سود کسب می­کند.دستورالعمل فروش استقراضی در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس، در مرداد 98 توسط هیأت مدیره سازمان بورس اوراق بهادار ابلاغ شد. در حال حاضر پنج نماد بورسی (وتجارت، سفارس، فاراک، فملی و وساپا) و سه نماد فرابورسی (سرچشمه، میدکو و بپاس) به صورت آزمایشی مشمول این ابزار جدید شده اند.

ساز و کار فروش استقراضی

برای گام اول انجام معاملات فروش استقراضی، باید از طریق کارگزاری مورد نظر و عقد قراردادی تحت عنوان، قرارداد مارجین و افتتاح حساب مارجین اقدام نمود. کارگزار دو نوع اعتبار اعم از اعتبار به شکل وام نقدی و به صورت سهام، که یکی خرید اعتباری و دیگری فروش تعهدی است را در اختیار متقاضی قرار می­دهد.سرمایه گذارانی که استراتژی آن­ها بلند مدت است؛ می­توانند هنگام افت­های مقطعی با استفاده از ابزار فروش استقراضی، سهام خود را در اختیار کسانی قرار دهند که، متقاضی فروش تعهدی هستند. در این صورت وجهی که متقاضی فروش تعهدی برای قرض گرفتن سهام از مالک می­پردازد؛ به حساب مالک واریز شده که، می­تواند به دو صورت سپرده بانکی یا سهام صندوق­های قابل معامله باشد.

تحلیل گران حرفه ای بازار سهام که توانایی تشخیص روند نزولی بازار داشته باشند، می توانند با استفاده از فروش تعهدی سهم مورد نظر خود را فروخته و در قیمت پایین باز خرید کنند. همچنین متقاضیان فروش استقراضی باید درصدی از کل ارزش قرارداد را به عنوان وجه تضمین پرداخت کند.کارمزد معاملات تعهدی همانند کارمزد خرید و فروش سهام است و مالکان برای اینکه بتوانند سهام خود را برای فروش تعهدی در اختیار متقاضیان قرار دهند؛ می­بایست وارد سامانه تامین شده و نماد مورد نظر و حداکثر تعداد سهامی که می­خواهند به فروش استقراضی برسانند را ثبت کنندپس از آن، دوره تنفس سرمایه گذاری، وجوه حاصل از فروش تعهدی و نرخ تشویقی را تعیین کنند.

برای درک بهتر مطالب فوق به مثال زیر توجه کنید:

معامله گری پس از تحلیل یکی از سهام مذکور به این نتیجه می­رسد که، قیمت این سهم از 500 تومان به 400 تومان کاهش خواهد یافت. او می­تواند با استفاده از مکانیزم فروش تعهدی در صورت صحت تحلیل معامله سوددهی داشته باشد.

قیمت هر سهم * تعداد سهام = مبلغ معامله

تعداد سهام * (قیمت فروش – قیمت خرید) = سود معامله

کلام پایانی

مطمئناً اضافه شدن این ابزار معاملاتی به بورس اوراق بهادار تهران، گام مثبت و روبه جلویی تلقی شده و این امکان را برای سرمایه گذاران فراهم می­کند که، در روندهای نزولی نیز سود کسب کنند. اما پیش نیاز استفاده از این ابزار معاملاتی، فراگیری کامل آموزش­های مرتبط با امکانات جدید بازارهای مالی است تا، معامله گران بتوانند از آنها در راستای افزایش بازدهی خود استفاده کنند.