بازار قراردادهای آتی
بازار آتی یکی از بخشهای بورس کالا است. در این بازار، قراردادهای آتی با سررسید مشخص جهت خرید یا فروش یک کالا (زعفران، زیره، پسته و…) با قیمت توافق شده انجام میشود. از مزیتهای این بازار میتوان به دو طرفه بودن آن اشاره کرد. در بازار دوطرفه شما میتوانید هم از روند صعودی و هم از روند نزولی سود کسب کنید. البته لازم به ذکر است فعالیت در این بازار نیازمند دانش کافی اعم از تحلیل تکنیکال به صورت حرفهای و داشتن اطلاعات کافی از قوانین و مقررات این بازار است.
چگونه وارد بازار آتی شویم؟
برای فعالیت در بازار آتی لازم است با مراجعه به یکی از کارگزاریهای رسمی به همراه مدارک جهت ثبت نام اقدام کنید. در بانکی که کارگزار به شما معرفی میکند افتتاح حساب انجام میدهید و پس از دریافت کد آتی از کارگزار میتوانید وارد پنل معاملاتی خود شده و شروع به انجام معامله کنید.
سررسید در بازار آتی
آخرین روز معاملاتی که در مشخصات هر قرارداد درج شده است برای تعیین تکلیف قرارداد یعنی بسته شدن یا تحویل کالا است. این تاریخ توسط بورس تعیین میشود. هر سررسید با یک نماد مشخص در تابلو نشان داده میشود. نماد معاملاتی متشکل از نام کالا، ماه و سال قرارداد است مانند: SAFOR98 که نماد زعفران با سررسید اردیبهشت 98 است.
موقعیت تعهدی
هرگاه معاملهگر اقدام به خرید قرارداد آتی نماید، خود را ملزم به خرید کالا در سررسید مشخص شده در قرارداد کرده است به صورتی که اگر این موقعیت را تا سررسید نگه دارد موظف به پرداخت وجه و دریافت کالا میشود. از سوی دیگر هرگاه معاملهگر اقدام به فروش قرارداد آتی کند خود را ملزم به تحویل کالا در آینده کرده است و اگر این موقعیت را تا زمان سررسید باز نگه دارد موظف است کالا را تحویل دهد.
وجه تضمین
وجه تضمین پولی است که برای اخذ موقعیت تعهدی (خرید یا فروش) نزد بورس یا اتاق پایاپای تودیع میکنند. وجه تضمین برای هرقرارداد و هرکالا متفاوت و متغیر است. هرگاه میزان زیان معاملات از حد مجاز آن یعنی 30 درصد وجه تضمین اولیه بیشتر شده و اخطاریه افزایش وجه تضمین اولیه صادر شود، به این وضعیت اصطلاحا مارجین کال گفته میشود. فردی که در این وضعیت قرار میگیرد، لازم است حداکثر یک ساعت پس از شروع معاملات در روز کاری بعد وجه تضمین خود را افزایش دهد و یا به تعداد لازم موقعیتهای خود را ببندد. در غیر این صورت کارگزار موظف است موقعیتهای وی را به اندازهای که از وجه تضمین اولیه کمتر نباشد ببند. همچنین اگر به دلیل وجود صف خرید یا صف فروش کارگزار نتواند موقعیتهای او را ببندد، بازار جبرانی برای بستن موقعیتهای افراد مارجین شده تشکیل میشود.
بازار جبرانی
بازار جبرانی شامل 6 دوره ده دقیقهای است که به صورت دوره حراج تک قیمتی با یک دوره پیش گشایش و یک دوره حراج است. در ابتدای هر دوره حراج تک قیمتی، قراردادهای مشتریان بدهکار بر اساس لیستی که بورس اعلام میکند، به ترتیب اولویت زمانی باز کردن موقعیت تعهدی، با قیمت حداقل مجاز دامنه نوسان قیمت آن دوره در سامانه معاملاتی قرار میگیرد. در صورتی که در پایان هر دوره، تمام یا قسمتی از سفارشات مشتریان معامله نگردد دوره حراج بعدی شروع میشود.
کلام آخر
هدف از ایجاد قراردادهای آتی پوشش ریسک ناشی از نوسانات قیمت است. مهم ترین مزیت این بازار دوطرفه بودن آن است که برای معامله گران این امکان را فراهم میکند که هم در روند صعودی و هم در روند نزولی سود کسب کنند. همچنین وجود اهرم در معاملات به صورتی که میتوان با پرداخت تنها بخش کمی از مبلغ قرار داد بر روی کل قرارداد سرمایه گذاری کنند.